Share

Κυριακή 7 Ιουνίου 2015

Κωνσταντίνα Τσιαντή- Επαναπροσδιορισμός του Αναλυτικού Προγράμματος του Νηπιαγωγείου

Επαναπροσδιορισμός του Αναλυτικού Προγράμματος του Νηπιαγωγείου στην κατεύθυνση της Κριτικής Ριζοσπαστικής Παιδαγωγικής

Μέσα στα πλαίσια της νέας πολυπολιτισμικής κοινωνίας υπάρχει ανάγκη επαναπροσδιορισμού του αναλυτικού προγράμματος στο Νηπιαγωγείο που να είναι ταυτόχρονα ενάντια σε πρακτικές που εγκλείονται στα στενά πλαίσια των συντηρητικών και τεχνοκρατικών προσεγγίσεων, ενάντια στο παγκόσμιο καπιταλισμό και τον νέο ιμπεριαλισμό.
Το πρώτο, απλό, βασικό ερώτημα που τίθεται για αυτόν τον επαναπροσδιορισμό είναι, τι σχολείο θέλουμε, τι ανθρώπους, και ποια αυριανή κοινωνία.
Η βασική ιδεολογία “το μέλλον του ανθρώπου είναι ο άνθρωπος”.
Τα παιδιά, οι αυριανοί πολίτες, θα είναι αυτοί που θα επηρεαστούν περισσότερο από τις ραγδαίες συνεχείς, αλλά και άγνωστες πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές αλλαγές. Η ευημερία των παιδιών και η κατά το δυνατόν καλύτερη χρήση του χρόνου και του χώρου τους πρέπει να αποτελέσει πρωταρχικό στόχο της κοινωνίας, η επίτευξή τους επηρεάζεται σημαντικά από το σχολείο.
Είναι δεδομένη η διαμορφωτική δύναμη που έχει το Αναλυτικό Πρόγραμμα, όπως και ο έλεγχος που ασκείται σε αυτό από την εκπαιδευτική πολιτική. Προτείνεται η δημιουργία ενός νέουΑναλυτικού Προγράμματος, που θα στοχεύει στην δημιουργία του καλύτερου μαθησιακού περιβάλλοντος και στην μεγιστοποίηση της αξιοποίησης του χρόνου των παιδιών στο Νηπιαγωγείο με σεβασμό στον άνθρωπο, στον πολιτισμό τους, τις ιδιαιτερότητες και την κουλτούρα τους.
Το Αναλυτικό Πρόγραμμα θα πρέπει να είναι η απάντηση της κοινωνίας στο στρατηγικής σημασίας ερώτημα για το εκπαιδευτικό μας σύστημα, τι είναι αυτό που αξίζει κάποιος να μάθει?
Ο σχεδιασμός ενός αναλυτικού προγράμματος προυποθέτει την δυνατότητα να δίνονται απαντήσεις στα εξής ερωτήματα...Τι χρειάζεται ένα παιδί για να ζήσει καλά?...να γίνει καλός και ενεργός πολίτης που θα συνεισφέρει στην κοινωνία?...να γίνει ένας άνθρωπος που θα είναι ευχαριστημένος με τον εαυτό του και ικανοποιημένος από την ζωή του?...να γίνει ένας παραγωγικός εργάτης?...να γίνει ένας καλός οικογενειάρχης?....
Το Αναλυτικό Πρόγραμμα χρησιμοποιείται ως μέσο κοινωνικού και πολιτικού ελέγχου, αλλά και της αναπαραγωγής ιδεολογίας.
Επομένως πρέπει να δημιουργηθεί ένα Αναλυτικό Πρόγραμμα όπου η διαφοροποίηση και οι εποικοδομητικές μέθοδοι θα είναι στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας, ένα Ευέλικτο Παιδοκεντρικό Αναλυτικό Πρόγραμμα στην κατεύθυνση της Κριτικής Ριζοσπαστικής Παιδαγωγικής, ώστε να τεθούν οι βάσεις για την διαμόρφωση ελεύθερων προσωπικοτήτων, με ανεπτυγμένη κριτική σκέψη, καθώς και την δημιουργία παιδαγωγικού περιβάλλοντος για την καταπολέμηση των κοινωνικών και εκπαιδευτικών ανισοτήτων.
Η μεγάλη πρόκληση και το δώρο που έχει δοθεί σε αυτή την γενιά είναι η δυνατότητα να επανεξετάσει το νόημα και τη σημασία του “να είσαι άνθρωπος”. Στην παρούσα εποχή εναπόκειται στον άνθρωπο το να βρεί εκείνο τον συνδυασμό ελπίδας και δυνατότητας, μαζί με την πραγματικότητα που μας περιορίζει, να κάνει σωστές επιλογές και να πάρει σωστές αποφάσεις. Το νηπιαγωγείο επομένως αποτελεί την βάση αυτής της διαπαιδαγώγησης.
Αυτές οι δυνατότητες μπορούν να δοθούν μέσα από ένα Αναλυτικό Πρόγραμμα που θα ενθαρρύνει την ενεργητικότητα και την δημιουργία, από την παθητικότητα και την απροβλημάτιστη αποδοχή.
Στα πλαίσια μιας ηθικής διαπαιδαγώγησης , αποτελεί καθοριστική σημασία η αναζήτηση πηγών έμπνευσης οι οποίες θα συμβάλλουν στην διαμόρφωση και αναθεώρηση αντιλήψεων, κοσμοθεωριών, φιλοσοφιών, και γενικά στην ικανότητα συμμετοχής στον πολυδιάστατο κόσμο μας, αντιπαραθέτοντας και δημιουργώντας μέσα από τα ιδανικά του σεβασμού και της προαγωγής του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του.
Το Αναλυτικό Πρόγραμμα του Νηπιαγωγείου πρέπει να είναι μία σύνθεση ιδεών αλλά και πρακτικής. Θα πρέπει να συμπεριλάβει την ιδεολογία των ηθικών αξιών αλλά και των στάσεων εκείνων που υποστηρίζουν νέους τρόπους κατανόησης του κόσμου, με τρόπους που να νοηματοδοτούν την ύπαρξη του ανθρώπου.
Στους βασικούς στόχος του Αναλυτικού Προγράμματος θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη της δυνατότητας των παιδιών να αντιμετωπίζουν διάφορες καταστάσεις και να παίρνουν ορθές αποφάσεις, να εργάζονται αρμονικά σε ομάδες, όπως και να δρούν μέσα στα πλαίσια διαφόρων καταστάσεων και συνθηκών και να αποκτούν δυνατότητες καλής προσαρμογής σε καινούργια δεδομένα.
Επίσης, η κατανόηση του εαυτού τους και των άλλων ανθρώπων (ενσυναίσθηση), η ενδοπροσωπική και διαπροσωπική νοημοσύνη, ο σεβασμός της ιδιαιτερότητας και της απόκλισης ως αξίας, η προαγωγή της συνύπαρξης, της συμμετοχής, της αλληλεγγύης, της ισότητας, της επικοινωνίας, και της δημοκρατίας, της ανεξαρτησίας της γνώμης και της ανάπτυξης της κριτικής σκέψης.
Όλα αυτά συντελούν στην αυτοπραγμάτωση, στην ανάπτυξη του παιδιού ως ιδιαίτερου και ταυτόχρονα μοναδικού, στην καλλιέργεια της δημιουργικότητάς του, ενσωματώνοντας στοιχεία της δημοφιλούς κουλτούρας, δηλαδή του θεάτρου, της μουσικής, της προφορικής ιστορίας, της διήγησης, που μπορούν να αναπτύξουν την κοινωνική και πολιτική συνείδηση των παιδιών.
Ταυτόχρονα θα πρέπει να επιδιώκεται η συναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη, και αυτή των εκφράσεων και της φαντασίας, της χωροχρονικής εμπειρίας στην κατανόηση του κόσμου, της διαπραγμάτευσης για το πως είναι η πραγματικότητα και πως βιώνεται και το περιεχόμενο θα πρέπει να έχει προσωπικό νόημα για τον κάθε μαθητή.
Το Αναλυτικό Πρόγραμμα να εφαρμόζεται με την συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στην μαθησιακή διαδικασία και διαπαιδαγώγηση για την ολοκλήρωσή του. Αυτό επιτυγχάνεται με την αλληλεπίδραση και την ενότητα σκέψης, των συναισθημάτων και της δράσης. Επίσης με ότι έχει σχέση με την ζωή των παιδιών και των ενδιαφερόντων τους, και με την υπαρξιακή σημαντικότητα του περιεχομένου, με έμφαση στο τι συμβαίνει στην ώρα της μαθησιακής διαδικασίας.
Οι νηπιαγωγοίδεν θα πρέπει να αγνοούν τις πηγές έμπνευσης από την καθημερινότητα της τάξης, της κοινωνίας και της κοινότητας. Άνθρωποι απλοί, καθημερινοί συμβάλλουν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο ως πρότυπα και καλό είναι να ενθαρρυνθούν από τους νηπιαγωγούς να επισκεφτούν τις τάξεις, να συμμετέχουν σε σχολικές δραστηριότητες, να προβάλουν τις ιστορίες τους και να είναι διαθέσιμοι για συζήτηση με τα παιδιά.
Ένας άλλος άξονας του Αναλυτικού Προγράμματος του Νηπιαγωγείου θα πρέπει να είναι η ενσωμάτωση ιδεών, αξιών και συναισθημάτων, για την δημιουργία υπεύθυνης περιβαλλοντικής συμπεριφοράς και για την ανάπτυξη του φιλοπεριβαλλοντικού ήθους με ολιστικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις και με την συναισθηματική ενεργοποίηση και την ταυτόχρονη γνωστική ανάπτυξη για την διαμόρφωση φιλοπεριβαλλοντικών στάσεων και συμπεριφορών των αυριανών πολιτών και στην ενίσχυση της φιλοπεριβαλλοντικής δράσης.
Όλα τα πιό πάνω θα γίνουν πραγματικότητα σε ένα Δημοκρατικό Δημόσιο Νηπιαγωγείο χωρίς αποκλεισμούς, ανοιχτό προς την κοινωνία, το οποίο θα προάγει Δημοκρατική Παιδεία, ισότιμα σε όλα τα παιδιά και θα διαμορφώνει πολίτες με ήθος και Δημοκρατικό Πνεύμα.
Βασικός σκοπός και στόχος του Αναλυτικού Προγράμματος του Νηπιαγωγείου θα πρέπει να είναι η παροχή στα παιδιά “ ποιοτικής “ γνώσης η οποία προέρχεται από την κοινωνία, διαμεσολαβείται από την κοινωνία και απευθύνεται στην κοινωνία. Είναι η γνώση που προετοιμάζει τα παιδιά για την ζωή με κατάκτηση στάσεων, συμπεριφορών και δεξιοτήτων αυτοελέγχου και αυτοκατεύθυνσης της γνώσης (μεταγνωστικές δεξιότητες). Την γνώση που προωθεί την καινοτόμο πρακτική και την ανάπτυξη της δια βίου μάθησης, ενώ καλλιεργεί την σκέψη, την κριτική, στοχαστική, αναστοχαστική και δημιουργική.
Για τον ορισμό της “ ποιοτικής “ γνώσης είναι απαραίτητο να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη η επικρατούσα φιλοσοφία και οι προτεραιότητες της συγκεκριμένης κοινωνίας στην οποία δημιουργείται το αναλυτικό πρόγραμμα χωρίς να περιθωριοποιούνται και να εξοστρακίζονται οι ιδιαιτερότητες του συνόλου των τάσεων και των ροπών που την συγκροτούν, σε συνδιασμό με τα πορίσματα των ερευνών της ψυχολογίας της μάθησης.
Επίσης βασική προτεραιότητα του Αναλυτικού προγράμματος θα πρέπει να αποτελεί η διαφοροποίηση της διδασκαλίας-μάθησης σε τάξεις μικτής ικανότητας. Αυτό είναι η βάση για ένα σχολείο για όλα τα παιδιά χωρίς αποκλεισμούς.
Η χρήση της τεχνολογίας τόσο από τα παιδιά όσο και από τους νηπιαγωγούς στη μαθησιακή διαδικασία είναι απαραίτητο στοιχείο σε ένα σύγχρονο σχολείο. Τα παιδιά θα πρέπει να εξοικειώνονται με την χρήση των ηλεκτονικών υπολογιστών για την αυτομόρφωσή τους, ενώ μέριμνα πρέπει να ληφθεί όσον αφορά τις παρενέργειες που μπορεί να έχει η πρόσβαση σε δεδομένα και πληροφορίες αναληθείς ή παραπλανητικές.
Στις μέρες μας οι οποίες χαρακτηρίζονται από την οικονομική κρίση του καπιταλισμού, χρειάζεται ένας νέος πολιτικός και παιδαγωγικός διεθνισμός. Είναι η εποχή κατά την οποία το δίπολο νεοφιλελευθερισμός – νεοσυντηρητισμός συνεχίζει να προβάλλεται σαν μονόδρομος σε παγκόσμια κλίμακα.
Είναι επιτακτικά αναγκαίος, ένας νέος διεθνισμός της θεωρίας και της πρακτικής ,που θα έχει σαν κεντρικό στόχο τον ριζικό μετασχηματισμό των κοινωνικών και πολιτικών δομών, των εκπαιδευτικών συστημάτων και των παιδαγωγικών πρακτικών.
Είναι αναγκαίο αυτός να ξεκινήσει από την βασική και τόσο σημαντική βαθμίδα αγωγής και μάθησης των παιδιών, αυτή του Νηπιαγωγείου.

Κωνσταντίνα Τσιαντή
Νηπιαγωγός-Προϊσταμένη του 12ου Νηπιαγωγείου Βύρωνα